Τοῦ Νεκταρίου Πάρη, Δρ.Θ., D.Μ. στην Romfea.gr

Ἀρχιμ. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου

Καθηγητoῦ Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Εἰς τιμὴν καὶ μνήμην τοῦ ἀειμνήστου ἡμῶν διδασκάλου Μητροπολίτου Περγάμου Ἰωάννου

«Ὁ Μακαριστὸς ὑπηρξε στὰ φοιτητικὰ μας χρόνια φάρος θεολογίας καὶ ἡ θεολογικὴ του παρουσία μᾶς συνοδεύει πάντοτε»

Εἰσαγωγικά

Ἡ πρὸς ἐξέταση φράση -ἀνακήρυξις κατὰ τὸν Συμεὼν Θεσσαλονίκης- ἐκφωνεῖται ἀπὸ τὸν ἱερέα καὶ ψάλλεται ἀπὸ τοὺς χοροὺς στὸ τέλος τῆς ἐξοδίου ἀκολουθίας ἤ τῶν ἐπιμνημοσύνων δεήσεων:

«Αἰωνία σου ή μνήμη, ἀξιομακάριστε καὶ ἀείμνηστε ἀδελφὲ (ἤ ἀδελφὴ) ἡμῶν (ἤ ἀξιομακάριστοι καὶ ἀείμνηστοι ἀδελφοὶ ἡμῶν)».

Ὁ χορὸς συνεχίζει σὲ ἀντιφωνία τρίς: «Αἰωνία ἡ μνήμη, αἰωνία ἡ μνήμη, αἰωνία αὐτοῦ (ἤ αὐτῆς ἤ αὐτῶν) ἡ μνήμη».

Ἡ σημασία τῆς φράσεως αὐτῆς, ἡ βαθύτερη νοηματοδότησή της καὶ ἡ κυρίαρχη θέση της στὴν ὅλη τελετή, ὡς ἐπισφράγισμά της, εἶναι ἄγνωστη στοὺς περισσοτέρους πιστούς, ἀποτελώντας μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ἕνα κενὸ ποιμαντικῆς, ἀφοῦ στὶς κηδεῖες καὶ τὰ μνημόσυνα ἀποφεύγονται, συνήθως, τὰ κηρύγματα, γιὰ διαφόρους, ψυχολογικοὺς καὶ πρακτικοὺς λόγους.

Συνήθως δίδεται ἡ ἐντύπωση ὅτι ἡ λέξη «μνήμη» σημαίνει τὴν ἀνθρωπίνη ἐγκεφαλικὴ μνήμη, καὶ ἔτσι ἀκούομε συχνὰ σὲ ἐπικηδείους λόγους φράσεις-ὑποσχέσεις ὅπως «Καλό σου ταξίδι, ἀγαπημένε μας, θὰ εἶσαι πάντοτε στὴν μνήμη μας, δὲ θὰ σὲ ξεχάσομε ποτέ».

Ἡ ὑπόσχεση ὅμως αὐτὴ μπορεῖ νὰ κρατηθεῖ μόνο γιὰ μερικὲς δεκαετίες ἴσως, ἀφοῦ μὲ τὸν θάνατο σταματᾶ ἡ λειτουργία τοῦ ἐγκεφάλου καὶ διακόπτεται ἡ ὁποια- δήποτε ἀνάμνηση. Βεβαίως, ἡ πρόθεση τοῦ ἀνθρώπου «νὰ θυμᾶται γιὰ πάντα» εἶναι δικαιολογημένη καὶ ἀποτελεῖ στὴν πραγματικότητα ἀναφορὰ στὴν ἀθανασία καὶ στεναγμὸ ψυχῆς γιὰ τὴν χαμένη πρὸς τὸ «καθ’ ὁμοίωσιν» πορεία.

Αἰώνιος εἶναι ὁ ἀεὶ ῥέων, ὁ ἀστείρευτος, ὁ ἀτελείωτος, ὁ οὐδέποτε παύων, ἐνῶ μνήμη εἶναι ἡ ἱκανότητα τοῦ νοῦ νὰ θυμᾶται, ἡ λειτουργία «ἐγγραφῆς» ἀλλὰ καὶ ἀνασύρσεως (ἀνακλήσεως) ἀναμνήσεων. Ἔτσι αἰωνία μνήμη εἶναι ἡ οὐδέποτε παύουσα ἀνακαλουμένη ἀνάμνηση -ὡς «ζῶσα» δηλαδὴ ἀνάμνηση. Καὶ τέτοια ἀνάμνηση διαθέτει μόνον ὁ Θεός.

Θεολογία

Αἰωνία μνήμη σημαίνει ἀτελείωτη ζωὴ κοντὰ στὸν Θεό, μετοχὴ στὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὅπου δὲν θὰ ὑπάρχει πόνος, λύπη καὶ στεναγμός.

Εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἀγαθὸ ποὺ μπορεῖ ἕνας χριστιανὸς νὰ ἀποκτήσει, γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Χριστός μᾶς προτρέπει νὰ ζητοῦμε πρωτίστως τὴν μετοχή μας στὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς ὑπεσχέθη στὸ ἀνθρώπινο γένος μετὰ τὴν ἐκδίωξη τῶν Πρωτοπλάστων ἀπὸ τὸν Παράδεισο.

Ἡ αἰωνία ζωὴ προσφέρεται μὲ τὴν μεσιτεία τοῦ Χριστοῦ, μὲ τὴν ἑκουσία θυσία του, μέ τό αίμα του. Πρόγευση τῆς αἰωνίας αὐτῆς ζωῆς ἐπιτυγχάνεται ἀπὸ τὴν παροῦσα ζωή, μὲ τὴν ὑπακοὴ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ Κύριος ἀνταμείβει τὴν ὑπακοὴ στὸ θέλημά του μὲ τὴν αἰωνία ζωή, γι’ αὐτὸ ὁ πιστὸς θὰ πρέπει νὰ προσανατολίζεται πρὸς τὴν ὀρθὴ πορεία, χωρὶς νὰ ἕλκεται ἀπὸ τὴν ματαιότητα.

Ἡ πορεία πρὸς τὴν αἰωνία ζωὴ εἶναι γεμάτη ἀπὸ θλίψεις καὶ κακουχίες, οἱ ὁποῖες ὅμως, σὲ σύγκριση μὲ τὸ ἀποτέλεσμά τους τὸ ὁποῖο εἶναι αἰώνιο, εἶναι ἐλαφρές, λησμονοῦνται σύντομα, ἀρκεῖ ὁ πιστὸς νὰ δίνει περισσότερη ἀξία στὰ μὴ βλεπόμενα, ἀφοῦ τὸ φθαρτὸ ἀνθρώπινο σῶμα εἶναι προσωρινὴ κατοικία, ἡ ὁποία θὰ ἀντικατασταθεῖ ἀπὸ τὸ νέο ἀναστημένο-ἀνακαινισμένο σῶμα.

Ἐκεῖνος ποὺ θέλει νὰ κληρονομήσει τὴν αἰωνία ζωή, θὰ πρέπει νὰ μελετᾶ καὶ νὰ ἐφαρμόζει τὶς Θεῖες Γραφές, διότι τὰ λεγόμενα τοῦ Κυρίου μεταδίδουν αἰωνία ζωή, ὅπως ὁμολογεῖ ὁ ἀπόστολος Πέτρος. Θὰ πρέπει, ἐπίσης, νὰ μεταλαμβάνει ἐν ἐπιγνώσει τὸ σῶμα καὶ τὶ αἷμα τοῦ Χριστοῦ, ὥστε νὰ ἀναστηθεῖ τὴν ἐσχάτη ἡμέρα καὶ νὰ ζήσει αἰωνίως.

Μία ἀπὸ τὶς κυριότερες αἰτίες γιὰ τὴν προσέλκυση τῶν ἐθνικῶν στὴν ἀλη- θινὴ πίστη ἦταν καὶ ἡ ὑπόσχεση τοῦ Κυρίου γιὰ τὴν μετοχὴ στὴν αἰωνία ζωή. Οἱ ἐθνικοὶ χαίρονταν καὶ ἐθαύμαζαν, διότι ἀπεστάλη καὶ γι’ αὐτοὺς ὁ Μεσσίας.

Ἡ τελικὴ κρίση γιὰ τὴν μετοχὴ τῶν χριστιανῶν στὴν αἰωνία ζωὴ θὰ πραγματοποιηθεῖ κατὰ τὴν ἔνδοξο δευτέρα ἔλευση τοῦ Κυρίου στὴν γῆ.

Μὲ τὸν θάνατο ὅμως, ποὺ μπορεῖ νὰ συμβεῖ σὲ ὁποιαδήποτε στιγμὴ τῆς ζωῆς, καὶ μὲ τὴν ἐπικείμενη κρίση τοῦ Θεοῦ, βρίσκεται οὐσιαστικῶς ὁ ἄνθρωπος ἀνὰ πᾶσα στιγμὴ τῆς ζωῆς του μπροστὰ στὴν ἐσχάτη κρίση.

Καλύτερη δὲ προετοιμασία γιὰ τὴν συγκλονιστικὴ στιγμὴ τοῦ θανάτου εἶναι ἀσφαλῶς ἡ «μελέτη» τοῦ θανάτου.

Ἡ διαπαιδαγώγηση αὐτὴ ὀνομάζεται ἀπὸ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μνήμη θανάτου καὶ ἀποτελεῖ γιὰ τὴν ἀσκητικὴ καὶ γενικότερα τὴν χριστιανικὴ παράδοση οὐσιῶδες στοιχεῖο.

Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς ὑπενθυμίζει τὸ ἐπικείμενο τοῦ θανάτου καὶ μᾶς παρακινεῖ σὲ μετάνοια καὶ προετοιμασία γιὰ τὴν αἰωνία ζωή.

Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος θὰ μᾶς πεῖ ὅτι κάθε μέρα πρέπει νὰ ἀντιμετωπίζεται καὶ νὰ ἀξιοποιεῖται ἀπὸ τὸν χριστιανὸ ὡς ἡ τελευταία τῆς ζωῆς του, ὥστε, κατὰ τὸν ἅγιο Μάξιμο τὸν Ὁμολογητή, νὰ «προλαμβάνει τὴν φύσιν κατὰ τὴν γνώμην αὐθαίρετος νεκρὸς πρὸς τὸν κόσμον γενόμενος».

Ὅταν ὁ πιστὸς σκέφτεται τὸν θάνατο, ἀπομακρύνει τὴν ἁμαρτία, μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωή του νὰ ἔχει ὀρθὸ προσανατολισμό.

Ὁ Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης, ἀναφερόμενος στὴν ἐξόδιο ἀκολουθία ἡ ὁποία ἐτελεῖτο μέσα στὴν Θεία Λειτουργία, σημειώνει ὅτι τὸ ὄνομα τοῦ ἀπελθόντος ἐμνημονεύετο μὲ τὰ ὀνόματα τῶν ἁγίων καὶ κεκοιμημένων, πράγμα τὸ ὁποῖο σημαίνει ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἐζητοῦσε νὰ περιληφθεῖ ὁ ἀπελθὼν μεταξὺ τῶν ἁγίων καὶ προέτρεπε τὴν λατρευτικὴ σύναξη νὰ παρακαλεῖ γι’ αὐτό.

Ὁ Συμεὼν Θεσσαλονίκης σημειώνει ὅτι ἡ φράση Αἰωνία ἡ μνήμη εἶναι ἀνακήρυξη τοῦ ἀπελθόντος ἀδελφοῦ, πράγμα τὸ ὁποῖο σημαίνει ὅτι αὐτὸς εὑρί- σκεται ἀνάμεσα στοὺς ἁγίους, εἶναι ἄξιος νὰ κληρονομήσει τὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Σημαίνει, ἐπίσης, ὅτι ὁ ἀπελθὼν ἀνατίθεται στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ.

Τὸ τελευταῖο αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἡ φράση Αἰωνία ἡ μνήμη εἶναι μία εὐχή καὶ μὲ αὐτὴ τὴν ἔννοια χρησιμοποιεῖται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Χρησιμοποιεῖται δὲ ὡς εὐχή, διότι πρῶτον ἡ Ἐκκλησία ἐπιθυμεῖ τὴν σωτηρία ὅλων τῶν μελῶν της καὶ δεύτερον διότι, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς περιπτώσεις τῶν ἁγίων, εἶναι ἄγνωστη ἡ κρίση τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν κάθε ψυχή. Ἔτσι, ἡ Ἐκκλησία εὔχεται στὶς λατρευτικὲς συνάξεις:

«Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ μακαρίας μνήμης καὶ αἰωνίου ἀναπαύσεως πάντων τῶν ἐπ’ ἐλπίδι ἀναστάσεως ζωῆς αἰωνίου κεκοιμημένων ὀρθοδόξων πατέρων καὶ ἀδελφῶν ἡμῶν, φιλάνθρωπε Κύριε».

Ὑπάρχει ἡ ἐντύπωση ὅτι, μὲ τὸ Αἰωνία ἡ μνήμη, οἱ συγγενεῖς καὶ οἱ φίλοι τοῦ ἀπελθόντος ἀποδίδουν σὲ αὐτὸν τὸν τελευταῖο τους σεβασμό.

Ὅμως εἶναι προφανὲς ὅτι διαφεύγει ἐδῶ τὸ ὅτι ὁ σεβασμὸς συνεχίζεται καὶ πέραν τοῦ τάφου, ἀφοῦ ὁ ἀπελθὼν ἐξακολουθεῖ νὰ ὑπάρχει ὡς πρόσωπο.

Τελευταῖος εἶναι μόνο ὁ ἀσπασμός, στὸν ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία καλεῖ τοὺς συγγενεῖς καὶ φίλους τοῦ ἀπελθόντος, στὸ τέλος τῆς ἐξοδίου ἀκολουθίας.

Ύμνολογικά

Τὸ Αἰωνία ή μνήμη εἶναι ἀπὸ τὶς σπάνιες περιπτώσεις ὕμνων τῆς ὀρθοδόξου λατρείας, οἱ ὁποῖες δὲν συνδέονται μὲ ἱερολογικὴ ἀναφορὰ μὲ τὸ θεῖο, μὲ τὸν Τριαδικὸ Θεὸ ἤ μὲ κάποιο ἀπὸ τὰ πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος.

Στὴν Καινὴ Διαθήκη ἡ λέξη μνήμη ἀναφέρεται στὴν μνήμη τῶν λόγων καὶ ὄχι τοῦ προσώπου.

Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ὑπάρχει ἡ φράση αἰωνία μνήμη, ἡ ὁποία ὅμως χρησιμοποιεῖται μὲ τὴν ἔννοια τῆς ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων ἀναμνήσεως μεγάλων ἀνδρῶν καὶ τῶν ἔργων τους.

Φαίνεται ὅτι ὁ ἐκκλησιαστικὸς ψαλμωδὸς μᾶλλον χρησιμοποιεῖ τὶς θεολογικὲς ἔννοιες «αἰωνία λύτρωσις», «ἐλπὶς ζωῆς αἰωνίου», «ζωὴ αἰώνιος», «παράκλησις αἰώνιος», κ. ά.

Ἔτσι τὸ Αἰωνία ἡ μνήμη ἐνέχει ταυτοχρόνως δοξολόγηση τῆς αἰωνιότητος τοῦ Θεοῦ καὶ παράκληση-παρηγορία. Τὸ πρόσωπο τοῦ ἀποδημήσαντος δὲν ἔχει πλέον ἀνάγκη τῆς μνήμης ἀλλὰ τῆς μνημονεύσεως, δηλαδὴ δὲν ἔχει τὴν ἀνάγκη τῆς ἁπλῆς ἀναμνήσεως ἤ ὑστεροφημίας ἀλλὰ τῆς προσευχητικῆς μνημονεύσεώς του, ὥστε νὰ βρεῖ ἔλεος ἀπὸ τὸν Κύριο.

Λειτουργικὴ χρήση

Τὸ Αἰωνία ἡ μνήμη φαίνεται νὰ εἶναι παλαιό, ἀφοῦ ἀναφέρεται ἀπὸ τὸν συγγραφέα τῶν Ἀρεοπαγιτικῶν Συγγραμμάτων.

Τὰ περισσότερα σημεῖα τῆς Νε- κρωσίμου Ἀκολουθίας ὑπῆρχαν ἤδη ἀπὸ τὸν 5ο αἰώνα καὶ πλαισιώθησαν μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου μὲ ψαλμικοὺς στίχους καὶ ὕμνους.

Οἱ Ἀποστολικὲς Διαταγὲς καθορίζουν ὅτι οἱ πιστοὶ θὰ πρέπει νὰ συνοδεύουν τοὺς ἀπελθόντας μὲ ψαλμοὺς καὶ ὕμνους ἐνῶ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος πιστεύει ὅτι ἡ παρουσία τῆς ψαλμωδίας στὶς νεκρώσιμες ἀκολουθίες τῶν μοναχῶν εἶναι ἔνδειξη χαρᾶς καὶ εὐχαριστίας στὸν Θεό, διότι ὑπάρχει ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τοὺς πόνους καὶ ἀμοιβὴ καὶ στέφανος γιὰ τοὺς ἐν Χριστῷ ζήσαντες.

Τὸ Μικρὸν Εὐχολόγιον καθορίζει ὅτι τὸ Αἰωνία ἡ μνήμη ψάλλεται μόνο κατὰ τὰ μνημόσυνα τὰ συναπτόμενα στὴν Θεία Λειτουργία. Ὡς ἐκ τούτου, δὲν ψάλλεται, ἀλλὰ μόνο ἐκφωνεῖται στὰ τρισάγια τὰ ὁποία τελοῦνται αὐτόνομα ἤ σὲ συνδυασμὸ μὲ τὸν ἑσπερινό.

Τὸ Αἰωνία ἡ μνήμη ψάλλεται ἀκόμα κατὰ τὴν ἀνάγνωση τοῦ Συνοδικοῦ τῆς Ὀρθοδοξίας, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς λιτανεύσεως τῶν ἱερῶν εἰκόνων.

Κατὰ τὴν ἡμέρα αὐτὴ ἡ Ἐκκλησία διακηρύττει ὅτι ὅλοι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι συνέβαλαν στὴν ἀναστήλωση τῶν ἱερῶν εἰκόνων καὶ στὸν θρίαμβο τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι ἀναπαυμένοι στὴν Αἰωνία μνήμη τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ ὅσοι πολέμησαν τὴν Ὀρθοδοξία, εὑρίσκονται στὴν κρίση τοῦ Θεοῦ. Ἡ δεύτερη κατάσταση ἐκφράζεται μὲ τὸ Ἀνάθεμα.

Τὸ Αἰωνία ή μνήμη ἐκφωνεῖται καὶ κατὰ τὴν ἀκολουθία τῶν ἐγκαινίων ναοῦ, κατὰ τὴν στιγμὴ ποὺ ὁ ἀρχιερέας τακτοποιεῖ τὰ ἱερὰ λείψανα, τὰ ὁποία στὴν συνέχεια θὰ τοποθετηθοῦν στὴν «κατάθεση» τῆς ἁγίας τραπέζης. Τὸ Τυπικὸ ὁρίζει νὰ ἐκφωνεῖ ὁ ἀρχιερέας τρεῖς φορές: «Αἰωνία ἡ μνήμη τῶν κτιτόρων τοῦ οἴκου τούτου» καὶ ὁ λαὸς νἀ ἀντιφωνεῖ: «Αἰωνία ἡ μνήμη».

Μετὰ τὴν ἵδρυση τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους, τὸ Αἰωνία ἡ μνήμη ψάλλεται καὶ στὶς δοξολογίες τῶν ἐθνικῶν ἑορτῶν (25ης Μαρτίου, 28ης Ὀκτωβρίου κ.λπ.), μετὰ τὴν ἐκφώνηση «Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ μακαρίας μνήμης καὶ αἰωνίου ἀναπαύσεως τῶν ὑπὲρ τῆς πίστεως καὶ τῆς πατρίδος ἡμῶν ἡρωϊκῶς ἀγωνισαμένων καὶ ἐνδόξως πεσόντων ἐν τοῖς ἱεροῖς τοῦ ἔθνους ἡμῶν ἀγῶσι...».

Στὴν Ἐκκλησία τῆς Ρουμανίας τὸ Αἰωνία ἡ μνήμη (Veșnica Ροmenire) ψάλλεται, ἀπὸ τὸν κλῆρο, κάθε μέρα ἐκτὸς Κυριακῆς στὴν ἐκτενὴ τῆς Θείας Λειτουργίας, ἀμέσως μετὰ τὴν ἐκφώνηση «Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ τῶν μακαρίων καὶ ἀοιδίμων κτιτόρων...».

Μουσικολογικά

Ἡ μελοποίηση τοῦ Αἰωνία ἡ μνήμη εἶναι νεωτερισμὸς τοῦ 20ου αἰῶνος. Πρῶτος ὁ Ἀνδρέας Τσικνόπουλος δημοσιεύει μελοποιημένο τὸ Αἰωνία ἡ μνήμη, στὸ ἔργο του Νεκρώσιμος Άκολουθία (1890), σὲ ἦχο πλάγιο τοῦ τετάρτου κατὰ τριφωνίαν, μὲ ὕφος νὰ ἀποκλίνει πρὸς τὸ ἐκφωνητικό. Ἡ μελωδία αὐτὴ δὲν περιλαμβάνει τριπλὴ ἐπανάληψη τοῦ Αἰωνία ἡ μνήμη ἀλλὰ μόνο διπλή.

Τὰ χειρόγραφα καὶ οἱ πρῶτες ἔντυπες μουσικὲς ἐκδόσεις δὲν περιέχουν τὴν μελωδία τοῦ Αἰωνία ἡ μνήμη πρᾶγμα τὸ ὁποῖο δηλώνει ὅτι ἁπλῶς αὐτὸ ἐκφωνεῖτο ἀπὸ τὸν κλῆρο ἤ ἐψάλλετο σὲ λογῶδες μέλος.

Ἀπὸ τὶς δημοσιευμένες ἕως σήμερα μελωδίες, οἱ περισσότερες εἶναι μελοποιημένες στὸν τρίτο ἦχο. Οἱ μελωδίες αὐτὲς ἔχουν ἐνδιάμεσες καταλήξεις στὴν παραμεσότητα (Νη) ἤ στὴν μεσότητα (Πα) καὶ διατηροῦν τὰ βασικὰ στοιχεῖα τοὺ ἐκκλησιαστικοῦ τρίτου ἤχου.

Ὁ τρίτος ἦχος φαίνεται ὅτι ἐπελέγη λόγω τοῦ θριαμβευτικοῦ του ὕφους, καὶ τῶν δυνατοτήτων του νὰ προκαλέσει αἰσθήματα γενναιότητος καὶ ἐλπίδος, στοιχεῖα τὰ ὁποία πρέπει νὰ χαρακτηρίζουν τὴν ὅλη ἀτμόσφαιρα μιᾶς κηδείας ἤ ἑνὸς μνημοσύνου.

Ὅλες οἱ νεώτερες μελωδίες τοῦ πρώτου καὶ τοῦ πλαγίου πρώτου οἱ ὁποῖες ἀφοροῦν τὸ Αἰωνία ἡ μνήμη ἔχουν ἐξωεκκλησιαστικὰ μελωδικὰ σχήματα, πολλὲς εἶναι ἐπηρεασμένες ἀπὸ ἐξωτερικὰ μουσικὰ ῥεύματα τοῦ 20ου αἰῶνος, καὶ ἀποτελοῦν χαρακτηριστικὰ δείγματα τῆς ἀλλοιώσεως τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ μέλους.

Γιὰ τὴν διατήρηση σοβαρότητος καὶ ὁμοιομορφίας θὰ πρέπει τὸ Αἰωνία ἡ μνήμη νὰ ψάλλεται μόνο σὲ ἕνα ἦχο, τὸν τρίτο, μὲ ἐνδιάμεσες καταλήξεις στὴν παραμεσότητα ἤ τὴν μεσότητα.

Εἰδικότερα ἡ μελωδία μὲ ἐνδιάμεσες καταλήξεις στὴν παραμεσότητα (Νη) μπορεῖ, ὡς πλέον ἁπλὴ καὶ λαοφιλής, νὰ ἱκανοποιήσει καὶ τὴν ἀπαίτηση τῶν καιρῶν μας γιὰ συμψαλμωδία σὲ ὁρισμένα σημεῖα τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν.